اصول واکسیناسیون در پرورش بوقلمون
image

اصول واکسیناسیون در پرورش بوقلمون



اصول واکسیناسیون در پرورش بوقلمون

واکسيناسيون ضلع ديگر مثلث حفاظت است. تنظيم و اجرای يک برنامه واکسيناسيون کارآمد با توجه به شرايط مختلفي نظير شيوع بيماري ها، نوع واکسن هاي موجود، واکسيناسيون گله هاي مادر و وضعيت سلامتي گله، بستگي دارد.

واکسيناسيون به روش هاي مختلفي در گله هاي بوقلمون انجام مي گردد که بطور کلی به دو روش اصلی  واکسیناسیون انفرادی و گروهی (گله ای) تقسیم می شوند. هر کدام از روشهای فوق نیز، بسته به نوع واکسن و امکانات موجود، به طرق مختلف قابل انجام است.

الف: روشهای انفرادی واکسیناسیون:

روش تزریقی زیر جلدی یا داخل عضلانی

قطره چشمی

تلقیح ران

   ب: روشهای گروهی (گله ای):

روش اسپری

روش آشامیدنی

الف: روشهای واکسیناسیون انفرادی

روش تزریقی

این روش برای مصرف واکسن های غیر فعال شده (کشته) و برخی واکسنهای زنده به کار می رود.

طرق مختلف تزریق:

الف- تزریق زیر جلدی:  نخست پوست پشت گردن پرنده با دو انگشت به سمت بالا کشیده می شود و سپس سر سوزن به صورت مایل و با زاویه 30-20 درجه به زیر جلد وارد شده و با زاویه 10 درجه تا انتها امتداد می یابد و تزریق انجام می شود. باید دقت نمود که قبل از فرو رفتن کامل سوزن به زیر جلد، عمل تزریق انجام نشود و یا سر سوزن به داخل بافت جلد و یا بافتهای مجاور آن بخصوص اعصاب و غروق آسیب نرساند زیرا که این این عمل می تواند منجر به جراحات شدید بافتی و حتی فلجی و مرگ گردد.

ب- تزریق عضلانی: در این روش سوزن با زاویه بیشتر از روش قبل یعنی با زاویه 45 درجه در عضله سمت راست سینه وارد می شود و با زاویه 30 درجه امتداد یافته و در عمق عضله تزریق می گردد. لازم به ذکر است که تزریق در ناحیه چپ سینه با خطر ورود سوزن به قلب همراه است. از طرفی در سمت راست نیز باید دقت نمود تا سوزن وارد بافتهای زیر عضله بخصوص ریه ها نشود زیرا این امر می تواند منجر به مرگ پرنده شود.

به منظور اجرای موفق این روش و دستیابی به ایمنی مطلوب و حفاظت مناسب واکسن، رعایت نکات زیر توصیه می شود:

استفاده از سرنگهای اتوماتیک به علت سرعت و دقت بسیار بالا در مقایسه با سرنگهای معمولی

استفاده از وسایل و تجهیزات استریل و عاری از عوامل عفونتزا: به منظور استریل نمودن نمودن سرنگهای اتوماتیک می توان قطعات فلزی و  شیشه ای آنها را باز نموده و سپس در آب مقطر در حال جوش قرار داد. همچنین می توان از اتوکلاو و یا گاز دادن استفاده کرد. چنانچه از روش جوشاندن استفاده می شود، باید دقت نمود که سرنگ بطور کامل جوشانده نشود زیرا که احتمال آسیب به قطعات لاستیکی و واشرها وجود دارد. از طرفی در صورت استفاده از الکل به منظور ضد عفونی، باید چندین بار سرنگ با آب مقطر شستشو گردد و  سر سوزن با پنبه پاک گردد.

هم دما نمودن بطری های واکسنهای کشته روغنی قبل از مصرف: بدین منظور باید بطری های واکسن به مدت 2 تا 3 ساعت قبل از مصرف در دمای اتاق (25 درجه سانتیگراد) نگهداری شوند تا بدین طریق علاوه بر کاهش احتمال بروز شوک حرارتی در بافت زیر جلد و غضلانی ناشی از تفاوت دمایی محلول واکسن با دمای بدن، عبور واکسن از داخل سرنگ تسهیل گردد.

تنظیم حجم هر دز واکسن بر اساس توصیه شرکت سازنده قبل از شروع واکسیناسیون

استفاده از واکسیناتورهای ماهر و مجرب به منظور اطمینان از تزریق دز کامل، سرعت بیشتر اجرا و کاهش استرس به پرنده در حین واکسیناسیون

دوری از هرگونه شتابزدگی در حین واکسیناسیون و به کاربری دقت بسیار در حین انجام آن

استفاده از سر سوزنهای با اندازه مناسب بر حسب سن و روش تزریق

به جهت اطمینان از عمکلرد صحیح سرنگ در حین تزریق، اول آن که پیستون سرنگ بطور کامل به عقب کشیده شده و پس از پر شدن مجدد آن، تزریق بعدی انجام گردد. همچنین پس از چند بار تزریق، بطور مجدد ار عملکرد صحیح واکسن اطمینان حاصل شود.

به منظور کاهش احتمال انتقال آلودگی و نیز جلوگیری از کند شدن سرسوزن توصیه می شود پس از تزریق 500 تا 1000 قطعه، تعویض گردند. 

روش قطره چشمی

روش قطره چشمی یکی از طرق واکسیناسیون انفرادی می باشد که واکسنهای زنده بدین وسیله مصرف می شوند. در روش قطره بینی که نسبت به چشمی، کمتر رایج است، محلول واکسن از طریق مخاط سطح بینی جذب می گردد. به منظور استفاده از این روش به ازای هر 1000 دز واکسن، 30 تا 35 میلی لیتر محلول واکسن در آب مقطر استریل، بسته به کالیبر قطره چکان، در نظر گرفته شود.

به منظور اجرای صحیح این روش و کسب نتایج مناسب، نکات زیر توصیه می گردد:

تمامی وسایل و تجهیزات شامل قطره چکان کالیبره شده (به عبارتی میزان قطره های هر میلی لیتر آن مشخص شده باشد)، بشر مدرج (جهت مخلوط نمودن واکسن با آب مقطر)، سرم فیزیولوژی یا آب مقطر استریل، یخدان، یخ تهیه شده از آب بدون کلر، قبل از آغاز واکسیناسیون تهیه و آماده باشد.

در صورت استریل نمودن وسایل به ویژه قطره چکانها به روش جوشاندن، باید از آب مقطر استفاده گردد تا املاح موجود در آب معمولی سبب انسداد وسایل نشود.

به علت نیاز به دقت بالای واکسیناسیون در این روش، باید قطره چشمی و بینی، توسط واکسیناتورهای ماهر و مجرب انجام شود.

به منظور اطمینان از دریافت دز کامل به ازای هر قطعه پرنده، تمامی قطره چکانها باید بطور یکسان کالیبره شوند. بدین جهت قطر سوزن قطره چکان ها اندازه گیری شده و تعداد قطرات یک میلی لیتر آب مقطر که توسط قطره چکان فوق ایجاد گردیده محاسبه و سایر قطره چکانهای موجود مقایسه می گردد.

در هنگام حمل قطره چکانهای حاوی واکسن، ضمن رعایت زنجیره سرما، محلول واکسن دور از معرض نور خورشید نگهداری شوند.

هرگز در اجرای واکسیناسیون تعجیل نشود و بیش از 2 قطعه همزمان واکسینه نگردند. زیرا  در صورت شتابزدگی و برداشت زیاد جوجه ها، امکان عدم ورود قطره به داخل چشم و در نهایت واکسینه نشدن درصدی از گله وجود دارد.

همانند روش تزریقی، در این روش نیز می توان میزان مصرف واکسن را با مقدار محاسبه شده قبل از واکسیناسیون مقایسه نمود و از این طریق به نوعی عمکلرد واکسیناتورها را ارزیابی کرد.

تلقیح داخل ران: این روش در بوقلمونها برای واکسینه نمودن گله علیه بیماری آبله به کار می رود.

ب: روشهای واکسیناسیون گروهی (گله ای)

روش اسپری 

یکی دیگر از روشهای تجویز واکسنهای زنده، روش اسپری است. در صورت استفاده از این شیوه، مواد ایمنی زای واکسن های  زنده ای که از طریق مخاط دستگاه تنفس و  چشم سبب تحریک توده سلولهای های لنفاوی موجود در بافت زیر مخاط این نواحی می شود. به منظور استفاده واکسن به این روش، محلول واکسن همانند شیوه قطره چشمی در آب مقطر استریل تهیه شده و با فاصله 80 سانتی متری در بالای سر پرنده های گله، اسپری می شود.

به جهت اجرای صحیح این شیوه موارد زیر باید مدنظر قرار گیرد:

در صورت عدم دسترسی به آب مقطر، می توان از آب تمیز و پاکیزه که بدون املاح و مواد ضدعفونی کننده، استفاده نمود.

مقدار آب مورد نیاز برای 1000 دز واکسن بسته به نوع و سن گله متغیر است. به طور معمول به ازای هر 1000 قطعه جوجه یک روزه 150 تا300 میلی لیتر، برای نیمچه ها 300 تا500 میلی لیتر و برای مرغ های بالغ 500 تا1000 میلی لیتر آب در نظر گرفته می شود.

قطره ذارت اسپری باید در حدی باشد که ضمن جلوگیری از خیس شدن پرندگان، فقط در بافت مخاطی قسمت فوقانی دستگاه تنفس جذب شده و به نواحی پائین تر بخصوص آلوئولهای بافت ریه نرود زبرا این امر می تواند در روزهای اول پرورش منجر به بروز واکنشهای ناخواسته التهابی متعاقب واکسیناسیون شده که حتی سبب خفگی جوجه ها می گردد. مناسبترین قطر ذرات، 80 تا 150 میکرومتر است.

باید توجه نمود که به منظور اسپری نمودن واکسن، باید از دستگاه اسپری مخصوص واکسن استفاده شود و هرگز از سایر دستگاه های اسپری موجود در مزرعه که برای ضد عفونی کننده ها استفاده می شود، بهره نگرفت.

به منظور اجرای صحیح اسپری واکسن و جلوگیری از ایجاد استرس نابجا، قبل از واکسیناسیون گله، این عمل تمرین گردد و فقط در صورت مهارت لازم واکسیناتور، این امر در گله انجام شود.

روش اسپری در صورت پرورش گله روی بستر دشوار تر از پرورش در قفس بوده و باید در حین واکسیناسیون ضمن اطمینان از واکسینه کردن کل گله، از ایجاد استرس در سطح گله اجتناب نمود.

در هنگام اجرای اسپری به این روش، تمامی هواکشها و هیتر ها خاموش گردد تا از غیر فعال شدن واکسن و خروج از آن از سالن بدون تماس با پرنده ها، جلوگیری شود. همچنین به منظور کاهش استرس واکسیناسیون، توصیه می شود شدت نور داخل سالن تا حد ممکن کاهش یابد.

در این روش نیز مانند قطره چشمی، 12 ساعت قبل و بعد از واسیناسیون از مصرف مواد ضد عفونی کننده در سالن جلوگیری شود.

روش آشامیدنی

واکسیناسیون به روش آشامیدنی، رایج ترین و در عین حال ساده ترین شیوه استفاده از واکسنهای زنده در طیور می باشد که به راحتی در مزرعه قابل انجام است. ولی با تمامی سهولت فوق، در صورت عدم رعایت اصول اجرای آن، به راحتی امکان شکست واکسیناسیون و عدم ایجاد ایمنی مناسب وجود دارد. بدین منظور  رعایت نکات زیر در اجرای این روش ضروریست:

اولین قدم در این شیوه، محاسبه دز واکسن مصرفی است و با توجه به هدر رفتن بخشی از واکسن در مجاری آبرسانی و ظروف آبخوری، باید بیش از 5 تا 10% جمعیت گله هدف دز واکسن در نظر گرفته شود.

برای محاسبه آب مورد نیاز جهت واکسیناسیون به روش آشامیدنی، باید از جداول استاندارد آب مصرفی گله در سنین مختلف و  دمای گوناگون استفاده کرد.

به منظور حفظ مواد ایمنی زای واکسن در برابر املاح داخل آب و پایدار نمودن آن، باید 5/2 گرم شیر خشک بدون چربی به ازای هر لیتر آب مصرفی واکسن افزودهدر لیتر پودر شیرخشک بدون چربی افزوده شود. بدین جهت باید ابتدا شیر خشک اضافه شده و حداقل 20 دقیقه پس از حل شدن کامل آن در آب، واکسن افزوده شود. همچنین به منظور اختلاط بهتر واکسن در آب، بهتر است ابتدا شیر خشک و واکسن در 20 لیتر آب افزوده شده و سپس محلول فوق به مابقی آب مورد نیاز اضافه شود.

آب مصرفی در این روش باید فاقد کلر و هر گونه مواد ضدعفونی کننده بوده و واجد شرایط استاندارد آب مصرفی طیور باشد که در جدول زیر به این استانداردها اشاره شده است.

به جهت اطمینان از مصرف واکسن توسط تمامی پرندگان گله و نیز اتمام سریع آن به منظور جلوگیری از غیر فعال شدن واکسن، باید حداقل 2 ساعت آب گله قطع شده و پرندگان تشنه شوند. البته باید توجه نمود که زمان فوق در شرایط دمایی مختلف متفاوت بوده و ممکن است برای ایجاد تشنگی به زمان بیشتری نیاز باشد. بهتر است به منظور افزایش تشنگی گله، در حدود 30 دقیقه قبل از مصرف واکسن، دانخوری ها پر گردیده و پرندگان به مصرف دان تشویق شوند.

 از آنجایی که محلول واکسن باید به منظور حفظ عملکرد آن در مدت کمتر از 2 ساعت به مصرف برسد، می توان تعداد آبخوری های داخل سالن را تا 25% افزایش نمود به گونه ای که امکان استفاده همزمان 70% گله از آبخوریها فراهم گردد. به منظور اطمینان بیشتر از مصرف کامل واکسن، می توان در سالن های پرورش در قفس و یا نیپل از آبخوری دستی استفاده نمود.

یکی از روشهای ارزیابی میزان مصرف واکسن توسط پرندگان گله، استفاده از مواد رنگی در آب واکسن است تا بدین طریق با رنگی شدن منقار، دهان و حتی چینه دان پرنده، می توان از میزان دریافت واکسن در سطح گله مطمئن شد. همچنین برخی از این مواد رنگی، دارای ویژگی پایدار کننده مواد ایمنی زای واکسن در داخل آب می شوند.

از آنجایی که اغلب در داخل سیستم آبرسانی سالن آب بدون واکسن وجود دارد، به منظور مصرف آب واکسن حتی در دقایق اولیه شروع واکسیناسیون، توصیه می شود با تخلیه آب داخل لوله ها از انتهای شبکه آبرسانی و مشاهده آب حاوی واکسن، از ارائه واکسن در نخستین مراحل واکسیناسیون اطمینان حاصل کرد. لازم به ذکر است که آب حاوی واکسن به علت وجود شیر خشک و یا به دلیل افزودن مواد رنگی به داخل آب، به سادگی قابل شناسایی می باشد.

پس از آغاز واکسیناسیون، باید گله در آرامش کامل باشد و از انجام رفتارهای استرس زا جلوگیری شود. همچنین می توان به منظور اطمینان از مصرف آب توسط تمام پرندگان گله، کارگر سالن در کنار دیوار حرکت نموده تا تمامی پرندگان را به سمت آبخوری ها برانند.

در سالنهای پرورش داخل قفس، علاوه بر یکسان بودن تعداد پرندگان در هر قفس، باید از عملکرد صحیح سیستم آبخوری، بخصوص نیپل اطمینان حاصل نموده تا توزیع واکسن در سطح سالن یکنواخت باشد.

توصیه می شود در فصول گرم سال، به منظور حفظ پایداری واکسن، یخ تهیه شده از آب بدون کلر به داخل مخزن آب افزوده شود.

به منظور موفقیت در واکسیناسیون، توجه به نکات خاص و انجام مراحل صحیح آنها لازم می باشد. با توجه به اهمیت این مسائل، قبل از تشریح این روشها، ذکر نکات فوق ضروری است.

 

 

پاسخگوی سوالات شما بازدیدکنندگان عزیز در بخش نظرات هستیم.

«کمیته علمی-پژوهشی زنجیره یکپارچه بوقلمون زرین گستر پرتیکان»

نظرات

نظر شما پس از تأیید نمایش داده خواهد شد



اصول واکسیناسیون در پرورش بوقلمون